Halk arasında kolesterol dendiğinde akla hemen kötü bir durum gelse de iş aslında böyle değildir.
Vücudunuzda iki çeşit kolesterol vardır ve bunların ikisi de vücutta farklı noktalara etki ederek başka görevlere sahiptir. Sanılanın aksine vücudunuzun iyi huylu kolesterole ihtiyacı vardır. Olay aslında hangi kolesterolünüzün vücudunuzda fazla olduğudur.
Bu yazı dizisinde başlıca kolesterolü, aslında ne olduğunu, nasıl beslenmemiz gerektiğini ele alacağız.
Kolesterol
Kolesterol hepimizin kanında bulunan, başta karaciğer olmak üzere bütün hücreler tarafından doğal akışta üretilen bir yağ türüdür. Vücudumuz sağlıklı hücreleri oluşturabilmesi için belli bir kolesterole ihtiyacı vardır.
Kolesterol suda çözünemez ve kendi başına kana geçemez bu yüzden karaciğerde bir proteinle birleşerek (lipoprotein) kana geçer. Bu lipoproteinler iki çeşittir. Bunlar; LDL kolesterol ve HDL kolesteroldür.
HDL Kolesterol Nedir?
Yüksek yoğunluklu lipoprotein türüdür. İyi kolesterol olarak da bilinir. HDL, kolesterolün vücuttan atılması için karaciğere dönmesini sağlar. Yani dokularda kolesterol birikmesini önleyerek, kolesterolün dışarı atımına destek olur. Bu sayede atardamarlarda kolesterol birikmesini önler. HDL kolesterol seviyelerinin vücudunuzda yüksek olması sizi kalp krizine ve çeşitli sağlık sorunlarına karşı daha dayanıklı yapar. Düşük olması ise hastalık riskini artırabilir.
LDL Kolesterol Nedir?
Düşük yoğunluklu lipoprotein türüdür. Kötü kolesterol olarak da bilinir. Görevi kolesterolü ve vücudumuzun enerji olarak kullandığı yağları atardamarlara taşımaktır. Eğer LDL kolesterol seviyeniz çok yüksekse zaman içinde birikir ve atardamarınız sertleşmesine sebep olabilir. Bu durum kalp ve damar sağlığı başta olmak üzere pek çok sağlık sorununa yol açabilir.
Kötü Kolesterol Seviyeleri Neden Yükselir?
- Kontrolsüz trans yağ alımı.
- İşlenmiş abur cubur tüketimi.
- Sağlıksız ve düzensiz beslenmek.
- Fazla kilolu olma durumu.
- Aileden gelen genetik faktörler.
- Şeker Hastalığı (Diyabet): Yüksek kan şekeri seviyeleri kandaki kötü kolesterollerin yükselmesine sebep olurken. İyi kolesterol seviyelerini de düşürür.
- Yaş: Yıllar içinde yaş aldıkça vücut kimyası değişebileceği için yüksek kolesterol riski artar.
Yüksek Kolesterol Belirtileri
Yüksek kolesterol seviyelerinin dışa dönük bir yan etkisi ilk başlarda yoktur. Ancak sebep olduğu hastalıklardan dolayı bazı belirtiler ortaya çıkabilir. Fazla yağlı beslenen ve fazla kilolu insanlarda görülme sıklığı oldukça fazla olduğundan, düzenli olarak doktorunuz ve diyetisyeniniz eşliğinde kan tahlillerine bakılması son derece önemlidir.
- Yüzde ve özellikle göz çevresinde oluşan sarı renkli yağ bezeleri.
- Halsizlik ve yorgunluk.
- Ayak ve bacaklarda ağrı.
- Yaraların geç iyileşmesi.
- Solgun görünümlü cilt.
- Deri altında fazla yağ birikmesi.
- Ciltte lekelenmeler.
- Vücudun bazı bölgelerinde morarmalar.
Bir çok kolesterol hastası durumu ilk başlarda anlamayabilir çünkü yüksek kolesterol değerleri çoğu zaman sessiz bir şekilde ilerleme gösterir. Durum ciddileşip hastalıklar oluşmaya başladığında, vücut bazı olumsuz belirtiler göstermeye başlayabilir. Bu durumu daha erken teşhis etmek son derece önemlidir. Kan tahlillerinizi ve rutin kontrollerinizi ihmal ettirmemelisiniz.
Kolesterole İyi Gelen Besinler Nelerdir?
- Balık: Özellikle somon, uskumru, alabalık ve sardalya gibi yağlı balıklar sağlıklı bir yağ olan omega-3 yağ asitleri açısından oldukça zengindir.
- Yulaf: Yulaf çözünebilir lif açısından oldukça zengin bir besindir. Bu lif kolesterolün bağırsaklardan emilimini azaltarak, kandaki düzeylerinin düşmesini sağlar ve kanda birikimini önler.
- Lif Açısından Zengin Sebzeler: Pancar, brokoli, enginar, bürüksek lahanası, havuç, karnabahar gibi lif kaynağı olan sebzeleri tüketmek kolesterol sağlığınızı pozitif yönde etkiler.
- Sağlıklı Yağlar: Sağlıklı yağları vücudunuza almanız son derece önemlidir. Bunların arasında en çok bildiğimiz ve tüketmemiz gereken ise zeytinyağıdır. Zeytinyağına ek olarak avokado, fındık, badem, zeytin gibi besinlerden sağlıklı yağ alabilirsiniz.
- Tam Tahıllar: Tam tahıllar lif açısından oldukça zengindir.
Kolesterol seviyelerinizi kontrol altında tutmak istiyorsanız vücudunuza aldığınız besinler kadar onları nasıl hazırladığınız da son derece önemlidir. Bu süreçte besinleri kızartmanız size zarar veren bir diğer konudur. Kızarmış yiyecekler yerine ızgara, haşlama, buğulama gibi pişirme yöntemlerini tercih etmeniz sürecinizi daha sağlıklı geçirmeniz için oldukça önemlidir.
Yüksek Kolesterol Seviyelerini Düşürmek İçin Neler Yapmalıyız?
Yüksek kolesterolün en büyük yardımcısı ise trans yağlardır. Bu durumla baş etmenin yolu sandığınızdan çok daha kolaydır. Hayatınıza sağlıklı beslenmeyi sokarak, vücudunuzun ihtiyacı olan yağı, sağlıklı yağlardan karşılayarak süreci kolaylıkla kontrol altına alabilirsiniz. Daha sağlıklı bir görünüm ve vücut fonksiyonları bu süreçte sizi motive etmeye yardımcı olabilir.
Bu süreçte alanında uzman diyetisyeninizin hazırladığı kişisel beslenme programınız ile birlikte süreci yönetebilir ve yüksek kolesterol seviyeleriyle baş edebilirsiniz.
Pınar Demirkaya, deneyimli bir beslenme uzmanı olarak kendi beslenme ve danışmanlık merkezinde, danışanlarının ideal vücut ağırlığına ve sağlıklı beden durumlarına kavuşması için çalışmalarını sürdürmektedir.
- PMS Döneminde Beslenme - 9 Mayıs 2024
- SİBO ve Beslenme - 7 Mayıs 2024
- Bağırsaklarımız: İkinci Beyin - 2 Mayıs 2024