Çocuklarda obezite ve kilo kontrolü dikkate alınması gereken önemli bir sağlık sorunudur ve erken tedavi, çocuğun gelecekteki sağlık durumunu belirler.
Obezite, yetişkinlerde ve çocuklarda fizyolojik ve psikolojik birçok hastalığa davetiye çıkaran, dünya çapında yapılan araştırmalarda “çağın hastalığı” damgasını yemiş, biraz sevimsiz fakat tedavisi mümkün bir durumdur.
Çocuklarda obezite erken ergenlik, kardiyovasküler hastalıklar diyabet gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Daha da önemlisi sosyal ortamında çocuğun çevreden psikolojik şiddet görmesi ihtimalidir ki, bu işin en zor kısımlarından biri, yeme bozukluğu olan çocuğun bir de arkadaş ve okul ortamında istismara uğraması, dışlanması, sosyal sıkıntılar yaşamasıdır.
Çocuklarda Obezite Hangi Sağlık Sorunlarına Yol Açar?
- Hormonal bozukluklar
- Erken ergenlik veya kızlarda ilk reglinin gecikmesi, yumurtalık gelişiminde gerilik
- İnsülin direnci, diyabet, şeker hastalığı
- Erkeklerde üreme fonksiyonlarında kayıp, kızlarda adet düzensizliği
- Yüksek tansiyon
- Kardiyovasküler hastalıklar
- Kolesterol
- Solunum yetersizliği
- Romatizmal hastalıklar
- Ortopedik bozulmalar
- Depresyon, kaygı bozukluğu
Obezite Nedir?
Obezite en basit tarifiyle vücuttaki yağ dokusunun olması gerekenin çok üstünde bir seviyeye ulaşmasıdır.
Her ne kadar estetik kaygı konusu olmadığını özellikle belirtiyor olsak da, obezitenin bedeni biçimsel olarak deform ettiğini inkar etmekten söz etmiyoruz. Obezite, hareket kısıtlamasına neden olan, gözle görülür aşırı kilo durumudur ve vücut kitle indeksinde yağ dokusu ağır basar, diğer kilo alma ya da kilolu olma durumlarından çok farklıdır.
Çocuklarda obezite her zaman endokrinolojik bir rahatsızlık olmak zorunda değildir. Basit obezite dediğimiz, hormonal bir rahatsızlıktan değil aşırı yeme durumundan gelişen obezite çocuklar arasında yaygındır ve genellikle bu çocukların boyları da akranlarına göre uzun olur.
Çocuklarda Obezite Neden Olur?
Çocuklarda obezite genellikle ailenin beslenme alışkanlıklarından kaynaklanır ve beslenme alışkanlıkları yeniden düzenlendiğinde kolayca aşılabilir.
Anne sütünü reddeden ya da herhangi bir nedenle emmemiş bebeklerde obezite daha sık karşımıza çıkar. Anne sütünün yetersiz olduğu kaygısıyla, bebeklik döneminde ve sonrasında çocuğu aşırı beslemek, çocuklarda obeziteye neden olan bir başka çok bilindik hikayedir.
Çocukların çok yemesi, anne babaların genel olarak hoşuna gider. Böylece çocuğun ilerde güçlü olacağına inanırlar. Büyüme çağındaki çocuklarını yeterince besleyebildiklerine dair duydukları kaygı, anlaşılır bir şeydir fakat çoğu zaman obezitenin kapısını aralayan da maalesef bu korkudur.
Çocukların acıkma duygusunu öldürmeden, sağlıklı bir beslenme modelini takip etmek, obeziteye karşı çocuklarımızı koruyacak çok önemli, basit ve en temel kuralıdır.
Çocuklarda Obeziteyi Tetikleyen Nedenler
- Beslenme ile alınan kalorinin harcanmaması nedeniyle ortaya çıkan enerji fazlasının yağ olarak depolanması
- Fiziksel aktivite eksikliği
- Genetik yatkınlık, anne veya babada ya da her ikisinde obezite/ şişmanlık
- Paketli gıdalar, fast food gibi sağlıksız besinlerin fazla tüketilmesi ya da beslenmenin bunlardan oluşması
- Yemek seçmek ve yemek yeme saatlerinin düzensizliği, gece yemek yeme alışkanlığı
- Hızlı yemek yeme
- Yemeklerle birlikte şekerli ve asitli içecek tüketimi
- Televizyon veya bilgisayar karşısında yemek yemeye bağlı olarak tokluk/doyma refleksinin yitirilmesi
- Kötü karbonhidratlar, rafine şeker ve sağlıksız yağlar içeren yüksek kalorili yiyecekler tüketmek
Bu nedenlerin dışında nadiren çocuklarda endokrinolojik bozukluklar obeziteyi tetikleyebilir. Bu durumda hekim ve diyetisyen birlikte çalışır.
Çocuklarda Obezitenin Belirtileri
Çocuğun obez olduğu nasıl anlaşılır, her iri çocuk obez midir, çocuklarda göbek obezitenin işareti midir gibi sorular, çocuklarda obezite hakkında sık sorulan sorulardır.
Anne ve babalar, çocuğun aşırı kilolu görünmesi konusunda çevreden aldıkları ikazlar ya da psikolojik baskı/taciz karşısında bazen durumu kabul etmekte zorlanabilirler, bazen de aslında obez olmadığı halde çocuğun obez olması ihtimaline karşı aşırı kaygıya kapılırlar.
Her şeyden önce bu konuların uzmanlık alanı olduğunu hatırlamak ve profesyonel yardım almak gerekir. Kilo fazlası her zaman obeziteyi işaret etmez. Obezitenin bazı karakteristik belirtileri söz konusudur:
- Bacaklarda ağrı, yürüme isteksizliği, yürüme bozukluğu
- Sürekli yorgunluk hali
- Uyku düzensizliği ve horlama
- Fiziksel olarak aktif olması gereken oyunlardan uzak durma, beden eğitimi dersine karşı isteksizlik/sızlanma
- Nefes almakta zorlanma , hareket halindeyken nefes yetersizliği, tıkanma
- Kıyafetlerin çok çabuk küçük kalması
- Kendine karşı güvensizlik
- Derslere ve sosyal etkinliklere katılım göstermeme
Çocuklarda Obezite Kilo Sınırı Nedir?
Obezite, boy kilo indeksine göre hesaplanır ve aslında kişiseldir. Her çocuğun gelişim hikayesi farklıdır ve yaş, cinsiyet, genetik yapı, sosyal kişilik ve eğilimleri bu gelişimi etkiler ve belirler. Dolayısıyla (BMI) vücut kitle indeksi hesaplanmalı ve fakat büyüme süreci takip edilerek, çocuğun metabolizması analiz edilmelidir.
Çocuklarda Obezite Nasıl Tedavi Edilmeli?
Çocuklarda obezite tedavisinde önceliğimiz obeziteye neyin neden olduğunu anlamak. Herhangi bir sağlık sorununu söz konusu mu yoksa basit obezite dediğimiz beslenme hatalarından kaynaklanan bir aşırı kilo durumundan mı söz ediyoruz!
Obeziteye neyin sebep olduğunu bilmeden, nasıl bir tedavi uygulayacağımıza karar veremeyiz. Hormonal ya da metabolik bir sorun varsa, tedavi sürecine eşlik eden bir beslenme planı oluşturmak gerekir.
Büyüme çağında oldukları için beslenmenin vücudun tüm vitamin, mineral ve enerji ihtiyacını en iyi şekilde karşılaması ve lif bakımından zengin, sebze ağırlıklı olarak planlanması genel yaklaşımdır.
Çocuklarda obezite, ebeveyn kontrolü ya da beslenme yasakları ile maalesef çözülemez ve sorunu derinleştirir. Lütfen bu konuda bir beslenme uzmanından yardım alın.
Hekim, Diyetisyen ve Ebeveyn İşbirliği
Obezite tedavisinde doğru yaklaşım, çocuğun fiziksel olarak hareket etmesini sağlayarak vücutta kalori fazlasının yağ hücresine dönüşmesini engellemek, giderek daha aktif bir metabolizmaya sahip olmasını desteklemek ve ileride obezite ihtimalini mümkünse tamamen ortadan kaldırmak şeklinde olmalıdır.
Doktor, diyetisyen ve ebeveynlerin işbirliği, çocuklarda obezite tedavisi sürecini öncelikle çocuk için konforlu hale getirir ve ailelerin üzerindeki baskı ve yük hafiflemiş olur.
Çocuğun spor ve egzersiz yapmaya teşvik edilmesi, fiziksel aktivitenin organize edilip takip edilmesi ailelerin sorumluluğundadır ve tedavinin en önemli ayağını oluşturur. Kilo vermesini engelleyen hormonal sorunların iyileştirilmesi için endokrinoloji uzmanı ile diyetisyenin birlikte çalışmak gerekebilir. Bu sayede beslenme planından verim almak çok daha kolay hale gelir.
Çocuklarda Obezitenin Önüne Nasıl Geçilir?
Bebeklik döneminde anne sütü ile beslenen çocuklarda obezite oranının düşük olduğu bilimsel araştırmalarla desteklenmiştir, bebeğinizi en az 6 ay emzirerek obezite riskini önemli ölçüde azaltmış olursunuz.
Sıvı ve katı gıdaya geçiş aşamasından itibaren çocuğun yemek yediğinin farkında olmasını sağlayacak şekilde ailece sofrada olmak ve yemek esnasında televizyon, tablet, telefon gibi şeylerle ilgilenmemek obeziteye karşı alınması gereken bir başka önemli tedbirdir.
Çocuklar bir şeyler atıştırmayı hepimizden daha çok severler. Dolayısıyla atıştırmalıkların sağlıklı şeylerden seçilmesi son derece önemli ve etkilidir.
Daha fazlası için Çocuklarda Zayıflama sayfasına devam ediniz.
Sürekli yeme ve/veya atıştırma halinin önüne geçmek, düzenli öğünler halinde beslenme alışkanlığı edinmesine yardımcı olmak, besin çeşitliliğini sağlayacak şekilde sağlıklı tabaklar ve öğünler hazırlayarak, çocuklarımızda obezitenin önüne geçebiliriz.
Pınar Demirkaya, deneyimli bir beslenme uzmanı olarak kendi beslenme ve danışmanlık merkezinde, danışanlarının ideal vücut ağırlığına ve sağlıklı beden durumlarına kavuşması için çalışmalarını sürdürmektedir.
- Sağlıklı Kilo Almanın Yolları - 23 Nisan 2024
- Lipödem ve Beslenme Tedavisi - 19 Nisan 2024
- Hipertansiyon ve Beslenme - 15 Nisan 2024